कला / साहित्य

जंगली राजा घाेषित सुंगुरकाे व्यथा

सुपेन्द्र बस्नेत, बोष्टन

एक दिन जंगलकाे राजा सिंह शिकार खाएर टन्न भएपछि खुल्ला चाैरमा घाम ताप्दै सुतेर आराम गरिरहेकाे थियाे । त्यही बाटाे हुँदै एउटा सुंगुर आफुलाई सारै मन पर्ने स्थानमा लडिबुडी गरेर रमाइलाे मान्दै आफ्नाे वासस्थान फर्कदै थियाे । यसै क्रममा बाटाेमा अचानक दुबैकाे आमनेसामने जम्काभेट भयाे । सिंहलाई देख्ने बित्तिकै अब मरिने भइयाे भनेर डरले सुंगुरकाे हंसले ठाँउ नै छाड्याे । जीवन रक्षाकाे लागि संघर्षकाे कुनै प्रयासै नगरी आफुलाई सिंह समक्ष आत्मसमर्पण गरिदियाे । तर सिंहले मुखमै आएकाे निरिह शिकार सुंगुरलाई आक्रमण गर्नुकाे सट्टा उल्टै उसलाई बेवास्ता गरेर टाढिदै अघि बढ्याे। यस्ताे विश्वास नै गर्न नसक्ने दृश्य देखेर सुंगुर अचम्मित भयाे र माैका छाेपी हतार हतार गर्दै आफ्ना कदम अगाडि बढाउन थाल्याे । जतिजति सुंगुरले कदम अगाडि बढाउथ्याे , उतिउति सिंह टाढिदै जान्थ्याे। यस्ताे अवस्था देखेपछि सुंगुरलाई सिंह आफुदेखि डराएर भागेकाे भान पर्न थाल्याे । साँच्चै डराएकाे हाे कि हैन भन्ने परिक्षण गर्न मन लागेर सिंहतिरै  अलि छिटाे छिटाे लम्किन थाल्याे । सुंगुरले आफ्नाे कदमकाे चाल जति जति बढाउँथ्याे , उति उति सिंहले आफ्नाे कदमकाे चाल पनि बिपरित दिशातिर बढाउदै सुंगुरबाट टाढिन खाेज्दथ्याे । याे घटनाले हाैसिदै सुंगुरले जब सिंहलाई दपेट्न नै सुरु गर्याे तब सिंह पनि त्यहाँबाट कुलेलाम ठाेक्दै भाग्याे । याे अवस्थाले आफुमा अदभूत शक्ति रहेकाले सिंहले ज्यान जाेगाउन कुलेलाम ठाेकेकाे हाे भन्ने भानमा परेर सुंगुरमा खुसीकाे सिमा नै रहेन । मनमनै त्याे जंगलकाे राजा अब सिंह नभएर आफु भएकाे निश्कर्ष निकाल्याे । त्यसपछि बिलम्व नगरी हतार हतार आफ्नाे समुदायमा पुगेर अन्य समुदायहरुकाे पनि भेला गराइ सबिस्तार घटना सुनाउँदै आजदेखि जंगलकाे राजा सिंह नभएर आफु भएकाे दाबी गर्याे । तर उसकाे कुरा भेलाले पत्याएन । इतिहास मै कहिल्यै हुन नसकेकाे र विश्वासै गर्न नसकिने घटना सुनेकाे भरमा पत्याइहाल्ने कुराे पनि थिएन । भेलाले नपत्याए पछि आफ्नाे शक्ति देखाएर आफु राजा भएकाे प्रमाणित गर्न उसले भेलामा उपस्थिति भएकाहरुलाई सिंह रहेकाे घटना स्थानतिर लिएर गयाे । सिंह रहेकाे स्थान नजिकै पुगेपछि अरुलाई टाढै राखेर आफु मात्रै सिंह भएतिर लम्कियाे । नभन्दै उसले भने झै सुंगुरबाट सिंह टाढियाे । यसले उत्साहित हुँदै सिंहलाई दपेट्न थाल्याे र सिंह पनि त्यहाँबाट साच्चै कुलेलाम ठाेकेर भाग्याे । याे दृष्य प्रत्यक्ष देखेपछि साक्षीहरु छक्क पर्दै उसकाे कुरा विश्वास गर्न बाध्य भए । उसलाई जंगलकाे नयाँ राजा बनाउने निस्कर्षमा पुगेर राजा घाेषणा गर्ने कार्यक्रमकाे तयारीमा जुटे । आफ्नाे समुदायकाे एक सदस्य राजा हुदै गरेकाेमा गर्व गर्दै सुंगुर समुदायमा खुसीकाे सिमा रहेन । अन्य समुदाय पनि सिंह जस्ताे हिंसक मांसाहारी राजा फालेर सुंगुर जस्ताे अहिंसक शाकाहारी राजा पाँउदा स्वतन्त्र जीवन जिउन पाउने आसमा अत्यन्तै खुसी भए । राजा बन्ने निश्चित भएपछि गुलामी गर्ने र आसेपासे बन्ने रहर भएका लाेभीपापीहरु तछाडमछाड गर्दै उक्त सुंगुरकाे सेवामा जुट्न थाले ।जंगलबासीहरुलाई नयाँ राजा घाेषणा सभामा उपस्थित हुन उर्दी जारी गर्दै आवश्यक तयारी थालियाे । राजा बन्ने सुंगुरकाे दाह्री, जुँगा, नंग्रा आदि काटेर नुहाई धुवाई गराई घाेषणा सभामा लगी जंगलकाे नयाँ राजा घाेषणा गरियाे । जय जयकारकाे नारा लगाउदै जंगल परिक्रमा सुरु गरियाे । नयाँ राजालाई स्वागत गर्न पाँउदा निकै खुसी हुँदै जंगलबासीले पनि स्वागतमा कुनै कसर बाँकी राखेनन् । स्वागत र्याली अघि बढ्दै जाँदा जय जयकारकाे काेलाहल, त्यहीँ सुंगुरले दपेटेकाे सिंहकाे कानमा पनि पर्याे । के रहेछ हल्लाखल्ला भनि बुझ्न सिंह ओडारबाट बाहिर निस्किएर हल्लाखल्ला आएतिर अघि बढ्याे । नजिकिदै जाँदा त जंगलमा रहेका आफ्ना अनेक खाले सिकारहरुकाे बथान नै देख्याे । लामाे समयदेखि सिकार गरेर आहार खान नपाएकाे भाेकाे सिंह बिलम्ब नगरी सिकार गर्न  उक्त सिकारकाे बथानमाथि जाई लाग्याे । बाटाेमा एक्कासी जम्काभेट भएकाे सिंहले आक्रमण गरेपछि ज्यान जाेगाउन स्वागत र्यालीमा सहभागीहरुकाे भागदाैड मच्चियाे । आसेपासे अंगरक्षकहरुले पनि आपत बिपतका बेला राजाकाे रक्षा गर्नतिर लाग्नुकाे सट्टा आफ्नै ज्यान जाेगाउन कुलेलाम ठाेके । घाेषित नयाँ राजा सुंगुर भने रत्तिभर नडराई भागेन । उसलाई के विश्वास थियाे भने त्याे सिंह आफु नजिक आएर आफुलाई चिनेपछि डरले ज्यान जाेगाउन आफै कुलेलाम ढाेक्नेछन् । यस पटक उसले साेचे जस्ताे भएन । सिंहले बिलम्व नगरी उसलाई आक्रमण गर्याे । सुंगुरलाई आत्मरक्षाकाे लागि हर्कत गर्ने कुनै माैका नै नदिई क्षणभर मै सुंगुरलाई आफ्नाे कब्जामा लियाे । उसकाे जीवन समाप्त पार्दै आफ्नाे भाेककाे प्यास मेटायाे । 

यहाँसम्मकाे घटना सुन्दा किन पहिलाे पटक सुंगुरलाई भेट्दा कुलेलाम ढाेकेर भाग्ने सिंहले दाेश्राे पटक भेट्दा सिकार गर्याे हाेला ? भन्ने काैतुहलता जन्मिएकाे हुनु पर्छ । कतिले अनुमान लगाई सक्नु भयाे हाेला । त्याे अनुमान कथासंग मिल्न पनि सक्छ नमिल्न पनि । कथा अनुसार रहस्य भने यस्ताे रहेकाे छ ।

पहिलाे पटक उक्त सुंगुरलाई भेट्दा सिंहले भर्खरै सिकार गरी अघाएर आराम गरिरहेकाे अवस्था थियाे । त्यति बेला सुंगुर मानिसले बिष्टाएकाे चर्पीमा लडिबुढी गरेर एक काेष परसम्म ठसठसी दुर्गन्ध फैलाइरहेकाे अवस्थामा थियाे । त्यसैले सुंगुरसंग डराएर नभई दुर्गन्धदेखि टाढिन सिंहले कुलेलाम ठाेकेकाे थियाे । यता सुंगुरलाई भने आफुमा रहेकाे अदभूत शक्तिका कारण डराएर सिंह भागेकाे हाे भन्ने भान पर्न गएकाे थियाे । तर यस पटक भेट्दाकाे अवस्थामा सिंह निकै भाेकाे अवस्थामा थियाे साथै सुंगुर नुहाइधुवाई गरी दुर्गन्धरहित अवस्थामा थियाे । त्यसैले उसलाई सिंहले सिकार गर्याे । सुंगुरले पहिलाे पटककाे भेटमा सिंह भाग्नुकाे सत्य तथ्य थाहा नपाएर आफु शक्तिशाली रहेछु भन्ने भ्रममा पर्नु र दाेश्राे पटककाे जम्का भेटमा त्यही भ्रमले जन्माएकाे अहमकाे आडमा सिंह पुन: आफुदेखि डराई भाग्ने विश्वासमा परेर ज्यान जाेगाउन नभाग्नु नै आफ्नो अस्तित्व समाप्तिकाे मुख्य कारक हुन पुग्याे ।