ईश्वर पोख्रेल

उपप्रधान तथा रक्षामन्त्री

पछिल्लो समय सबैभन्दा बढी चर्चा नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा)को स्कूल विभागको विषयलाई लिएर चर्चा भयो । शुरुमा उपप्रधान तथा रक्षामन्त्री ईश्वर पोख्रेलले त्यो विभागको जिम्मेवारी पाउने चर्चा भए पनि पछिल्लो समय त्यो विभागका आकांक्षी बढ्दै गए । नारायणकाजी श्रेष्ठ, बेदुराम भुसाल, घनश्याम भुसालले मात्रै होइन पूर्व अध्यक्ष झलनाथ खनालले समेत स्कूल विभागमा चासो देखाए । तर, अन्तिममा ईश्वर पोख्रेलले नै बाजी मारे । पोख्रेलसँग यिनै विषयमा मोहन बास्तोलाले गरेको कुराकानी 

निकै चर्चामा रहेको नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा)को स्कूल विभागको जिम्मेवारी प्राप्त गर्नुभयो । सबैभन्दा पहिला त बधाई छ ?

– धन्यवाद ।

यो विभागको जिम्मेवारी प्राप्त गरेपछि यो सन्दर्भमा चाहिँ तपाईंको प्रतिक्रिया के छ ?

– म पार्टीको एउटा जिम्मेवार कार्यकर्ता भएको नाताले मैले पार्टीले दिएका हरेक जिम्मेवारीलाई यो अघि पनि पूरा गर्दै आएको इतिहास साक्षी छ । त्यसै क्रममा अहिले मलाई पार्टी स्कूल विभागको जिम्मेवारी पार्टी सचिवालयको निर्णयबाट मैले प्राप्त गरेको छु । मैले पहिला प्राप्त गरेका जिम्मेवारीलाई मेरो योग्यता, क्षमताले पूरा गर्ने प्रयत्न गरे जस्तै यो जिम्मेवारी पनि पूरा गर्ने गरी लाग्ने छु ।

तत्कालीन नेकपा एमालेमा शक्तिशाली महासचिवको जिम्मेवारी सम्हालेको तपाईंसँग अनुभव छ । पार्टी एकता हुँदा स्वाभाविकै रुपमा तपाईं महासचिवको जिम्मेवारीबाट अलग रहनु भयो । अहिले फेरि शक्तिशाली विभागको जिम्मेवारी तपाईंलाई प्राप्त भएको छ । स्कूल विभागमा तपाईंबाहेक अरुले पनि आशा गरेका थिए । तर, अन्तिममा तपाईंले नै प्राप्त गर्नुभयो । अब फरकफरक लक्ष्यसहित हिँडेका दुई कम्युनिष्ट पार्टी एक भएको अवस्थामा विचारलाई पनि संगठित बनाएर लैजानु पर्ने जिम्मेवारी तपाईंले सम्हालेको विभागको काँधमा छ । यसलाई कसरी लिनुभएको छ ?

– यसलाई सबैभन्दा पहिला यसरी बुझ्नु पर्छ । हामी पहिला आआफ्नो बैचारिक मान्यता अनुसार अघि बढेका थियौँ । त्यो सन्दर्भमा कतिपय अवस्थामा हाम्रा आआफ्नौ कार्यशैली पनि थिए । परिवर्तित सन्दर्भमा हामी एक भएका छौँ । अहिले नेकपा एमाले पनि छैन र नेकपा माओवादी केन्द्र पनि छैन । अहिले नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी नेकपा मात्रै छ । त्यसैले अब हाम्रो पार्टीका अध्यक्षदेखि हामी सबैले के बुझ्नु पर्छ भने यो नयाँ पार्टीलाई एकताबद्ध

बनाएर लैजाने हाम्रो संकल्प हो, त्यो बन्नुपर्छ । दुनियाँभरी कम्युनिष्टहरु फुट्न मात्रै जान्दछन् भन्ने असाध्यै नकारात्मक धारणा अहिले फैलिएको छ । यस्तो बेलामा हामी फुट्न मात्रै होइन जुट्न पनि जान्दछौँ भन्ने हामीले एउटा दृष्टान्त प्रस्तुत गरेका छौँ । यहाँको परिस्थिति अनुसार यहाँको माक्र्सवादलाई आफ्नो ढंगले प्रयोग गर्दै अघि बढ्नु पर्छ भन्ने ठाउँमा हामी पुगेका छौँ । विगतमा हाम्रो बारेमा हामी उपयुक्त समयमा बस्तुनिष्ठ समिक्षा गर्ने नै छौँ । तर, अहिले हामी जुन ठाउँमा छौँ । हामी विचारमा समान छौँ । संगठनात्मक हिसावले सुदिृढ बन्नुपर्छ भन्ने निष्कर्षमा हामी समान छौँ र नेतृत्व निर्माणको एउटा बैज्ञानिक विधिबाट अघि बढ्नु पर्छ भन्ने कुरामा पनि हामी समान छौँ ।

अलकअलक पृष्ठभूमिबाट आएका दुई पार्टी एक ठाउँमा मिसिएपछि अलिक परसम्म दुई नदी मिल्दा पानीको अलकअलक रंग देखिए जस्तो हुनु स्वाभाविक नै हो । तर, अब हामी एक भै सकेका छौँ अब रगं पनि छुट्याउन सक्ने अवस्थामा छैन । त्यसैले हामी अब एक ढिक्का भएर अघि बढेका छौं।

त्यसैले यति बेला पूर्व नेकपा एमाले र पूर्व नेकपा माओवादीका कुरा अघि सारेर अहिलेको ऐतिहासिक एकतालाई विथोल्ने काम कसैबाट पनि हुनुहुदैँन । यसलाई कमजोर ढंगले बुझ्ने काम पनि कसैबाट गर्नुहुँदैन । त्यो कसैमा पनि छैन । जुन ऐतिहासिक सफलता प्राप्त गरेका छौँ । त्यसलाई पनि व्यवस्थित गर्नु पर्ने गहन जिम्मेवारी चाँहि हाम्रा सामू छ । अहिले पनि कतिपय नमिलेका कुरामा दुई अध्यक्ष बसेर गृहकार्य गर्ने, उहाँहरुले धारणा ल्याउने र हामीले सामूहिक रुपमा निर्णय गरेर पठाउने गरेका छौँ । अझै पनि हामीले एकता प्रक्रियाका केही बाँकी कामलाई टुंगोमा पुर्याउनु पर्ने जिम्मेवारी छ । हामी त्यसलाई पनि जति सक्दो छिटो टुंगोमा पुर्याउने छौँ । हामी यो प्रक्रियालाई टुंगोमा पुर्याउने वित्तिकै पार्टीको स्थायी कमिटी बैठक पनि राख्छौँ  र त्यो बैठकबाट हामीले गर्नुपर्ने थप कामको योजना बनाएर अघि बढ्छौँ । जहाँसम्म पार्टी स्कलू विभागको सन्दर्भ छ । हाम्रो पार्टीमा ३३ आेटा विभाग छन् । ती मध्यको एक महत्वपूर्ण विभाग पार्टी स्कूल विभाग पनि हो । कुनै विभागले आफ्नो छुट्टै नयाँ निर्णय गरेर पार्टी एकातिर विभागहरु अर्कैतिर हुने होइन, हुन सक्दैन । बरु पार्टीले गरेका संस्थागत निर्णयलाई ती विभागले कार्यान्वयन गर्दै जाने हो । विभागले पनि पार्टीलाई चलायमान बनाउन आफनो विभागका गतिविधिलाई सस्ं थागत ढगंले चलायमान बनाउने हो । त्यसलै यसलाई अन्यथा ढंगले बुझ्नुपर्छ जस्तो मलाई लाग्दैन र बुझ्न जरुरी पनि छैन ।

अहिले एउटा भ्रमचाँहि के चलाइएको छ भने यो स्कूल विभागको विषयलाई लिएर भयंकर बहस चलाइएको थियो । तर, त्यस्तो होइन त्यो निर्णय गर्ने बेलामा एजेण्डाका रुपमा उठ्यो र हामीले सर्वसहमतिबाट त्यसलाई टुंगोमा पुर्याउने काम गर्यौँ । होला बाहिर समूहमा केही त्यो विषयमा पनि बहस भयो होला तर कमिटीमा पहिलो पटक औपचारिक ढंगले त्यो विषयमा छलफल भयो र हामीले फेरि पनि भन्छु । हामीले सम्र्वसहमति ढंगले निर्णय गर्यौँ ।

कतिपय कुरा बाहिर आउँदा भित्रको यथार्थ नबुझि आइदिन्छन् । अनि हामी त्यसैमा केन्द्रित भएर बहसमा सहभागी भइदिन्छौँ । त्यसले भित्रि कुरालाई बोकेको हुँदैन । यो समस्याका रुपमा पनि आएको छ । यो विषयमा मैले एक शब्दमा भन्दा अरु नेताहरुले विभिन्न जिम्मेवारी पाउनु भयो त्यति मध्येको एउटा जिम्मेवारी मैले पनि पाएको हुँ।

भनेपछि यो स्वाभाविक प्रक्रिया हो ?

– हो, मैले अघि पनि भने यो विभाग मैले पाउने वित्तिकै मैले फरक ढंगले चलाउने कुरा त होइन । मैले पार्टीको निर्णय अनुसार नै चलाउने हो । त्यसैले यो विषयमा धेरै बहस र चर्चा गर्नुको औचित्य छ जस्तो मलाई लाग्दैन । हरेक विभाग पार्टीको अधिनस्त भएर चलेका हुन्छन् । याजे ना पनि त्यसै अनुसार चल्ने हुन् । मैले पनि चलाउने त्यसैगरी हो ।

भनेपछि बैचारिक रुपमा दुई पार्टीलाई एक बनाएर अघि लैजाने कुरामा तपाईँको भूमिका महत्वपूर्ण रहने छ ?

हामी जुन बैचारिक जगमा उभिएका छाँै । त्यो जगमा उभिएर त्योसँग गाासिएका कतिपय पृथकपृथक लाग्ने पृथकपृथक देखिने कुरालाई मिलाएर जानुपर्छ, त्यसको विकल्प छैन । फेरि पनि भन्न चाहन्छु अब एमाले पनि छैन । माओवादी पनि छैन । अहिले हामी सबै नयाँ पार्टी नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी नेकपा भएका छौँ । हामी त्यहि अनुसार नै अघि बढ्नुपर्छ । यो पार्टीमा सुसंगत, बैचारिक श्रृंखला हुनुपर्छ त्यो भएन भने त्यो विचार बोकेर हिड्ने मान्छेहरुको पब्क्ति पनि कमजोर भएर जान्छ । त्यसैले यो कुरामा पनि हामीले हेक्का राख्न जरुरी छ ।

आज हामी संविधानको सर्वोच्चता, कानुनको शासन, आवधिक निर्वाचन, प्रतिस्पर्धाको राजनीति, शान्तिपूर्ण प्रर्दशनको कुरा, नियन्त्रण र सन्तुलनको कुरा, समाजका बहलुता, बहलुवादी खुला समाज जस्ता कुरालाई हामी मानेर अघि बढिरहेका छौँ । वास्तवमा भन्ने हो भने हामी यस्ता कुराबाट निर्देशित भएर हामी अघि बढ्ने हो । राज्य सञ्चालनका यी मुलभूत कुरालाई हेक्का राख्दै अघि बढ्नु पर्ने पनि दायित्व छ ।

हाम्रो यतिबेलाको विचार यी नै कुरामा निर्देशित भएर अघि बढ्छदै माक्र्सवादलाई सिर्जनात्मक ढंगले लागु गर्ने र कार्यान्वयन गर्ने कुरामा पनि ध्यान दिन जरुरी छ । पार्टी स्कूल विभागले पनि यी कुरालाई नै सिर्जनात्मक ढंगले देशव्यापि ढंगले पार्टी पब्क्तिमा लैजान्छ ।

७० वर्षको इतिहासलाई हेर्ने हो थुप्रै पटक टुटफुटको सिकार कम्युनिष्ट पार्टी पनि भयो । अब एकताबद्ध सन्देश दिएर अघि बढ्नु हुन्छ ?

– निश्चय पनि ।