फिचर

न्यू ह्यामसर प्राइमरी- वाइवा जितसँगै पिटको नयाँ माहोल, २०१६ को जगमा स्यान्डर्सको छलाङ प्रयास

Pins and bumper stickers of presidential contenders in the New Hampshire primary are displayed in the State House visitors center, Thursday, Nov. 14, 2019, in Concord, N.H. (AP Photo/Charles Krupa)

प्रभात भट्टराई/न्यू ह्यामसर
गत फेब्रुअरी ३ मा सम्पन्न आईवा ककसमा चामत्कारिक जित हासिल गरेसँगै पूर्व मेयर पिट बुट्टिजजको राजनीतिक माहोल एकाएक चुलिएको छ । मंगलबार हुने न्यूह्यामसर प्राइमरीमा पनि उनले सिनेटर बर्नी स्यान्डर्सलाई कडा टक्कर दिने सर्भेक्षणहरुले देखाएका छन् ।

आईवा ककसको मुखमा भएका सर्भेक्षणहरुमा पिट तेस्रो स्थानमा थिए । स्यान्डर्स र पूर्व उपराष्ट्रपति जो बाइडेनले उनलाई उछिनेका थिए । तर, जब डेमोक्रेटिक पार्टीका सदस्यहरु बुथमा उपस्थित भएर मत खसाले पिट सिधा माथि आए । लोकप्रिय मतमा स्यान्डर्स २५ सय हाराहारी मतले अगाडि रहे पनि राष्ट्रपतिको टिकट हत्याउन चाहिने गुणात्मक डेलिगेट्समा पिटले उछिने ।

आईवा डेमोक्रेटिक पार्टीले ककसको अन्तिम नतिजा प्रकाशित गर्न चार दिन लगायो । यदि ३ तारिख राती नै यो नतिजा बाहिरिएको भए पिटको माहोल अझ व्यापक बन्ने विश्लेषकहरुले बताएका छन् । आईवा डेमोक्रेटिक पार्टीले दुई दिन अघि प्रकाशित गरेको अन्तिम नतिजा अनुसार पिटले आईवाका ४१ मध्ये १४ डेलिगेट्स हात पारेका छन् । स्यान्डर्सले १२, सिनेटर एलिजावेथ वारेनले आठ, बाइडेनले छ र सिनेटर एमी क्लोबुचारले एक डेलिगेट्स हात पारेका छन् ।

यी डेलिगेट्सहरु आउँदो जुलाईमा विस्कनसनमा हुने डेमोक्रेटिक पार्टीको राष्ट्रिय सम्मेलनमा सहभागि भएर आफ्नो उम्मेद्वारको पक्षमा मतदान गर्नेछन् । डेमोक्रेटिक पार्टीबाट राष्ट्रपतिको टिकट हत्याउन कुनै पनि उम्मेद्वारले १९९० डेलिगेट्स पुर्याउनु पर्ने हुन्छ ।

सुरुवातमा ककस एवं प्राइमरी निर्वाचन हुने राज्यबाट माहोल बनाउँदै डेलिगेट्सको संख्या बढाउने मिसनमा उम्मेद्वारहरु हुन्छन् । सोही कारण अघिल्लो सातासम्म सबैको ध्यान आईवामा थियो । एक साता यता सबै न्यू ह्यामसरमा केन्द्रित छन् भने मंगलबार पछि उनीहरु पश्चिमको नेभादा उड्नेछन् । फेब्रुअरी २२ मा नेभादा ककस र २९ मा साउथ क्यारोलिना प्राइमरी हुँदैछन् । ककसमा पार्टी सदस्यले मात्र मतदानको अधिकार पाउँछन् भने प्राइमरीमा स्वतन्त्र नागरिकले पनि चाहेको पार्टीको ब्यालेटमा भोट खसाल्न सक्छन् । फेब्रुअरीमा यी चार राज्यको ककस या प्राइमरीबाट धेरै डेलिगेट्स हत्याउँदै सुपर ट्युजडेमा भिडन्तमा पुग्ने उम्मेद्वारहरुको दाउ छ । बिदेशमा बस्ने डेमोक्रेटिक पार्टीको सदस्य (डेमोक्र्याट एब्रोड्स) सहित १६ राज्यमा एकै पटक ककस एवं प्राइमरी निवार्चन हुने सुपर ट्युजडे यसपाली मार्च ३ मा हुँदैछ । त्यो दिन कुल १३५७ डेलिगेट्सको छिनोफानो हुँदैछ । उक्त दिनलाई धेरै उम्मेद्वारले आफ्नो अन्तिम अवसरको रुपमा उपयोग गर्नेछन् ।

आईवाको नतिजा चित्त नबुझाएर पिट र बर्नी क्याम्पेनले पुनः जाँचको माग समेत गरेका छन् । उनीहरुको माग अनुरुप अब यसअघि भएको मत घटाउलाई दोहोर्याएर जाँच गरिनेछ । तर, भोट भने पुनः नगनिने जनाइएको छ । अहिलेसम्मका सर्भेक्षणमा नेभादा र साउथ क्यारोलिना दुबै तिर पिट र बर्नी पछाडि छन् । उनीहरु सकेसम्म धेरै डेलिगेट्स लिएर आफ्नो प्रभाव ती राज्यमा देखाउन चाहन्छन् । मंगलबारको न्यू ह्यामसर प्राइमरीले २४ डेलिगेट्सको छिनोफानो गर्नेछ ।

उम्मेद्वारी घोषणा गर्नु अगावै देखि ‘फ्रन्ट रनर’को रुपमा रहेका पूर्व उपराष्ट्रपति बाइडेन चुनावको मुखमा पुग्दा फिक्का बन्दै गएका छन् । आईवामा चौथो स्थानमा आएसँगै उनी न्यूह्यामसर सर्भेक्षणमा अचानक धकेलिए । केही सर्भेक्षणमा त उनी पाचौँ स्थानमा देखिएका छन् । यदि न्यू ह्यामसरको अन्तिम नतिजामा उनी पाचौँ स्थानमै रहे भने अहिलेसम्म बलियो देखिएको नेभादा र साउथ क्यारोलिनामा पनि पछि पर्न सक्छन् ।

आईवाको कमजोर परिणामको प्रारम्भिक नतिजा उनले भोगि सकेका छन् । सोमबार सार्वजनिक भएको कुन्निपियाक विश्वविद्यालयको देशब्यापी सर्भेक्षणमा पहिलो पटक बाइडेनलाई स्यान्डर्सले उछिनेका छन् । स्यान्डर्सको पक्षमा २४ प्रतिशत मतदाता देखिएका छन् भने बाइडेन १७ प्रतिशतमा खुम्चिएका छन् । उनी देशब्यापी सर्भेमा २० प्रतिशत तल झरेको यो नै पहिलो पटक हो ।

सन् २०१६ को प्राइमरीमा न्यू ह्यामसरमै सानदार जित हासिल गर्दै स्यान्डर्सले अन्तिमसम्म हिलारीलाई टक्कर दिन सफल भएका थिए । त्यसबेला उनले राज्यको प्राइमरीमा ६० प्रतिशत मत पाएका थिए । अहिले उनलाई औषत २५ प्रतिशत समर्थन देखिएको छ । अर्थात २०१६ को तुलनामा आधाबढि मत उनले गुमाएका छन् । तथापी चुनावी चन्दा संकलनमा अग्रस्थानमा रहेका कारण उनी यसपटकको टिकट हत्याउने आफ्नो मिसनमा सबैलाई पन्छाउने आत्मविश्वासमा देखिन्छन् । उनका समर्थकहरुले प्रतिश्पर्धी माथि आक्रामक रवैया अपनाएका छन् । प्राइमरीको पूर्व सन्ध्यामा न्यू ह्यामसर डेमोक्रेटिक पार्टीले गत साता आयोजना गरेको फण्ड रेजिङ डिनरमा बर्नी समर्थकले पिटको भाषणताका पटक पटक अवरोध पुर्याउन खोजेका थिए ।

आईवा ककसको नतिजा नआउन्जेल चौथो स्थानमा रहेका पिटले न्यूह्यामसरमा स्यान्डर्सलाई उछिन्न सक्ने आंकलन समेत भइ रहेको छ । पिटले ‘फ्युचर फर्मर रिपब्लिकन’लाई आफु तिर तान्ने नारा दिएर स्वतन्त्र मतदातालाई आकर्षित गरेका छन् । उनको यो राणनीति आईवामा सफल भइ सकेको हुँदा न्यू ह्यामसरमा पनि त्यसलाई गम्भिरताका साथ लिइएको छ । त्यस अनुरुप पिटले न्यू ह्यामसरको घना बस्ती रहेको नासुआ, डोभर, म्यानचेष्टर लगायतका क्षेत्रमा आईतबार र सोमबार गरेको टाउनहलमा पाँच हजार बढि मतदाता सहभागि भएका थिए । सोमबार नासुआको टाउनहलमा १८ सय बढि ब्यक्ति उपस्थित भएर यो प्राइमरी सिजनको सबैभन्दा खचाखच सभा गर्न समेत पिट सफल भएका थिए । सोही कारण आईवा जस्तै चुनावी नतिजामा उनले चमत्कार गर्न सक्ने आँकलन भइ सकेको छ । नजिते पनि उनले बर्नीलाई कडा टक्कर दिनेमा भने सबै राजनीतिक पण्डितहरु सहमत छन् ।

अर्कोतिर न्यू ह्यामसरको प्राइमरी सबैभन्दा अनुमान गर्न कठिन मानिन्छ । सन् २००८ को प्राइमरीताका सर्भेक्षणहरुमा बाराक ओबामा हिलारी क्लिन्टनभन्दा १० प्रतिशत बिन्दुले अघि थिए । तर, अन्तिम मतगणनामा हिलारी झन्डै तीन प्रतिशत बिन्दुको मतान्तर सहित विजयी भइन् । त्यसैले मंगलबार बेलुका जस्तो नतिजा पनि आउन सक्ने आंकलन भइ रहेको छ ।

यदि न्यूह्यामसरमा पिटको जित या बर्नीसँग कम मतान्तरको हार भएमा बाँकी राज्यमा मध्यमार्गी डेमोक्र्याटको ध्यान अझ उनीतिर सोझिने सम्भावना बढ्नेछ । ३८ बर्षे तन्नेरी, आर्मी भेटरान एवं वासिंटनको बिबादित राजनीतिमा नमुछिएको जस्ता सुविधा उनीसँग छन् । अर्कोतिर आफुलाई सोसलिष्ट डेमोक्र्याटको रुपमा चिनाउने बर्नीले टिकट पाएमा डोनाल्ड ट्रम्पले कम्युनिष्ट आरोप लगाएरै पेल्न सक्ने डर डेमोक्रेटिक रणनीतिकारहरुमा छ । त्यसैले अहिलेसम्म बाइडेनले पाउँदै आएको मध्यमार्गी कार्यकर्ताको साथ पिटमा स्थानान्तरण हुन सक्ने सम्भावना धेरै रहेको विश्लेषण हुन थालेको हो । कैयन् राजनीतिक पण्डितहरुले उनलाई सन् २००७/०८ ताकाको बाराक ओबामाकै रुपमा समेत तुलना गर्न थालेका छन् ।

(तश्विरहरु- एजेन्सी)