डा. गोविन्द नेपाल
सदस्य, राष्ट्रिय योजना आयोग

नेपालको अर्थतन्त्र असाध्यै चुनौतीपूर्ण रहेको बताउने गोविन्द नेपाल यसमा सुधार गर्न सक्ने दाबी गर्नुहुन्छ। सबै राजनीतिक दलबीच सहकार्य भएको अवस्थामा बजेट कार्यान्वयन हुने र मुलुकको अर्थतन्त्रले पनि गति लिने उहाँको ठम्याइ छ। योजना आयोगका सदस्यसमेत रहेका लामो समय प्राध्यापन क्षेत्रमा बिताउनुभएका नेपालसँग भर्खरै सार्वजनिक भएको बजेट, त्यसको कार्यान्वयन र त्यसले अर्थतन्त्रमा पार्ने प्रभावलगायतका विषयमा मोहन बास्तोलाले गरेको कुराकानीः

अर्थमन्त्री डा. रामशरण महतले आइतबार संसद्मा प्रस्तुत गरेको आगामी वर्षको बजेटलाई तपार्इंले कसरी लिनु भएको छ ?

यो पटक प्रस्तुत भएको बजेट परम्परागत ढाँचाभन्दा फरक किसिमले आएको छ । यो बजेटले अर्थतन्त्रमा देखिएका विभिन्न खालका समस्याहरुलाई सम्बोधन गर्ने प्रयास गरेको छ । त्यति मात्र होइन । यो बजेटले नेपालको अर्थतन्त्रमा केही सकारात्मक संकेत दिन्छ भन्ने मैले महसुस गरेको छु ।

हरेक वर्ष बजेट प्रस्तुत हुन्छन, नयाँ&

प्रदीपजंग पाण्डे
अध्यक्ष, नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघ

सरकारले आर्थिक वर्ष २०७०–०७१ का लागि आइतबार सवा ६ खर्ब रुपैयाँको बजेट सार्वजनिक गरेको छ। ठूला पूर्वाधार परियोजना आन्तरिक स्रोतबाट बनाउने लक्ष्यसहित ल्याएको उक्त बजेट अर्थमन्त्री डा. रामशरण महतले सार्वजनिक गरेका हुन्। साढे ६ प्रतिशत आर्थिक वृद्धिको लक्ष्य राखिएको उक्त बजेटका विषयमा बजेट सार्वजनिक हुनु केही घण्टा अघि मात्र निजी क्षेत्रको छाता संस्था उद्योग वाणिज्य महासंघका अध्यक्ष प्रदीपजंग पाण्डेसँग मोहन बास्तोलाले गरेको कुराकानीः

अर्थमन्त्री डा. रामशरण महतले करिब सवा ६ अर्बको बजेट सार्वजनिक गर्नुभएको छ । यसलाई कसरी लिनुभएको छ ?

बजेट यो भन्दा केही समय अघि आउनुपर्ने थियो । बजेट ल्याउन केही समय ढिलाइ भएको छ । तर, असारभित्रै बजेट सार्वजनिक भएको छ । यसलाई सकारात्मक रुपमा लिनुपर्ने हुन्छ । अहिले नेपालमा बेरोजगारी समस्या दिन प्रतिदिन बढ्दो अवस्थामा रहेको छ । निर्यात पनि घट्दो अवस्थामा रहेको छ । त्यति मात्र होइन अहिले नेपालमा दैनिक १२ घण्टा

विजय पौडेल
vishwosandesh@gmail.com

यो ज्याक्सन हाइट डबली हरेक दिन विभिन्न देशका भाषा–संस्कृति मान्नेहरुसँग भेट हुने डबली । अनेकौं रीतिरिवाज मान्नेहरुसँग जमघट हुने ज्याक्सन हाइट डबली । राम्रो गर्नेहरुको पनि ज्याक्सन हाइट डबली, नराम्रो गर्नेहरुको पनि ज्याक्सन हाइट डबली । मानो रोपेर मुरी फलाउनेको पनि ज्याक्सन हाइट डबली । कुरा छरेर आकाश छुनेहरुको पनि ज्याक्सन हाइट डबली । अनगिन्ती सपना बोकेर मुग्लान पसेकाहरुको आँशु पुछ्ने पनि ज्याक्सन हाइट डबली । हाँसेकाहरुलाई रुवाउन लालयित हुनेहरुको पनि ज्याक्सन हाइट डबली ।

शुक्रबारको त्यो साँझ । स्टारबक्सको कफी हाउस । एक घन्टादेखि म लगातार सुनिरहेछु उनलाई । उता स्टारबक्सको आधुनिक चुल्होमा कफी उम्लिरहेछ, यता मेरो मनमा उनका वेदना उम्लिरहेछन् ।

एक घन्टाअघि मात्र सन्निसाइडको ४६ स्ट्रीटको ट्रेन स्टेसनमुनि क्वीन्स ब्लुभर्डमा बाटो काट्दाकाट्दै अकस्मात् भेट भएको थियो उनीसँग । अमेरिका आएदेखिकै चिनजान हो उनीसँग तर सामान्य परिचय मात्रै । यसअघि एक–दुई कार्यक्रममा भेट भएको । थाहा छैन,

राजेन्द्र पराजुली
rajen.parajuli@gmail.com

न्डै दुई हप्ता लामो विरक्तलाग्दो महाधिवेशन सम्पन्न गरेको सत्तारुढ दल नेकपा एमाले स्पष्ट दुई चिरामा विभक्त भएको छ । एक पटक फुटेर ठूलो नोक्सानी बेहोरेकाले भलै यो रुपमा दुई चिरा नपर्ला । तर, सारमा यतिखेर यो एक छैन । यसका नेताहरुको मन दुइटा छ । यसले बोकेको सिद्धान्त एउटै छ, तर नेताहरुको बाटो पृथक छ । महाधिवेशनमा सहभागी नेताहरुको मानसिक र शारीरिकरुपमै त्यो दृश्य देख्न सकिन्थ्यो । अध्यक्षका प्रत्यासी माधव नेपाल र केपी ओली महाधिवेशनस्थल पुग्दा बज्ने ताली फरकफरक थिए, सुसेली पनि फरकफरक नै थिए । यस्तो लाग्थ्यो, त्यो एमाले महाधिवेशन नभएर कुनै संसदीय निर्वाचन थियो र त्यहाँ काङ्ग्रेस–एमालेबीच कडा प्रतिस्पर्धा हुँदै थियो !

निश्चित छ, कुनै पनि पार्टीलाई हाँक्ने शरीरले होइन, बुद्धि–दृष्टिकोण र स्पष्ट योजनाले हो । महाधिवेशनअघि ओलीलाई शारीरिक कमजोरीका कारण अध्यक्ष बनाउन नहुने आवाज पनि उठेको थियो । तर, प्रतिनिधिहरुले त्यो तर्कलाई असफल बनाइदिए । शारीरिकरुपमा स्वस्थ नेपाललाई हराइदिए । अब प्रश्न उठ्छ, के ओ

राजेन्द्र पराजुली
rajen.parajuli@gmail.com

एक हजार प्रति बिक्न वर्षौं कुर्नुपर्ने उपन्यासको पुरानो यथार्थ अब इतिहास भएको छ । प्रकाशन भएको केही महिनामा एक हजार प्रति नबिक्ने उपन्यास लेख्ने लेखक असक्षम साबित भएका छन् । प्रकाशन व्यवसायमा निजी क्षेत्रको बलशाली आगमनले उपन्यासका पाँच–दस हजार प्रति बिक्नु अब नौलो रहेन । सुझबुझपूर्ण प्रवद्र्धन र ‘प्याकेजिङ’ मिलाउन सक्दा दस हजारभन्दा बढी बिक्ने सम्भावना पनि प्रबल बन्दै गएको छ ।

प्रकाशनमा रहँदै आएको नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान र साझा प्रकाशनको एकलौटी अब पूर्णतः तोडिएको छ । प्रकाशन व्यवसायले अहिले प्रतिस्पर्धाको बाटो समातिसकेको छ । कहिल्यै प्रतिस्पर्धा नबेहोरेका प्रज्ञा र साझा अब निजी प्रकाशनका अघिल्तिर निरीह साबित भएका छन् । ती संस्थाबाट प्रकाशित कृति अब अधिकांश पाठकका रुचिमा पर्न छाडेका छन् । साझा र प्रज्ञाले पुस्तक छापेपछि मात्रै स्थापित लेखकमा दरिने पुरानो मान्यताको पनि अन्त्य भइसकेको छ । र, ती संस्था वर्तमानमा सबैभन्दा बढी विक्री हुने विधा उपन्यास छापेर प्रायः घाटा बेहोरि

राजेन्द्र पराजुली
rajen.parajuli@gmail.com

बागमतीप्रतिको मेरो लगाव विश्वप्रसिद्ध उपन्यास ‘क्वाएट फ्लोज द दोन’ का लेखक मिखाइल सोलोखोवको दोन नदीप्रतिको लगावभन्दा कम छैन भन्ने मेरो दाबी छ । मलाई थाहा छैन दोन नदी र त्यसको भूगोल कस्तो छ ! सोलोखोवले आफ्ना रचनामा कुन हदसम्म दोन नदीको प्रेरणा लिएका थिए, त्यो पनि म भन्न सक्दिनँ । तर, मैले बागमतीको सान्निध्यबाट थुप्रै ऊर्जा पाएको छु ।

राजधानीको माटो भएर बग्ने थुप्रै नदीहरुमध्ये बागमतीप्रति मेरो भावनात्मक सम्बन्ध उच्च छ । आमासँगजस्तै मनको सम्बन्ध । कुनै समय सुन्दर, शान्त र सफा बग्ने बागमतीको सिरेटोसँगै मेरो जन्म भयो, बागमतीकै बालुवामा लडिबुडी गर्दै हुर्किएँ । बागमतीको पानी मेरो रगतमा सिञ्चित छ, आमाको दूधजस्तै गरी । यो सम्बन्ध बागमती मैलिएपछि झनै गहिरो बन्दै गएको छ । बागमती कञ्चन बग्न छाडेको झण्डै अढाई दशक भएको छ । र, म आफ्नो जीवनकालमै यो आमा नदी कञ्चन बग्ने विश्वासमा छु । पुनः यस नदीको पानी शरीरभित्र प्रवाहको उच्च अभिलाषा छ ममा ।

‘छि बागमती वा छ्या काठमाडौं !’ भन्नेहर