रजमान तामाङ्

कम्युनिष्ट घोषणापत्रको शुरुको भुमिकामै मार्क्स ऐँगेल्सले कम्युनिज्मको बिचार अर्थात मार्क्सवादी दर्शनबाट आतंकित तत्कालीन युरोपेली शासकहरुको मनोदशालाइ चित्रण गर्दै लेख्नु भएको थियो “युरोप एउटा भुतद्वारा आतंकित भइरहेको छ । त्यो हो कम्युनिज्मको भुत । पोप र जार, मेटर्निक र ग्युजट, फ्रान्सेली क्रान्तिकारी र जर्मन प्रहरी जासुसहरु । पुरानो युरोपका यि सबै शक्तिहरु यस भुतलाइ भगाउने साँठगाँठमा लागेका छन।” नेपालमा अहिले त्यस्तै परिस्थिति निर्माण भएको छ र नेपाललाई एउटा भुतले आतंकित पारिरहेको छ, त्यो भुत हो बिप्लब । र उनको नेतृत्वमा रहेको पार्टी नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी । नेपालका दलाल पुँजिपति वर्गदेखि तिनका राजनैतिक नोकर चाकर, भ्रष्ट कर्मचारी, सिन्डिकेटधारी ठेकेदार, राजनैतिक नेतृत्वको रुपमा रहेको बिदेशी दलाल अझै भन्दा; कम्युनिस्ट पार्टीको खोल ओढेका राष्ट्रघाती सामाजिक दलालहरु । मार्क्सले भन्नु भएझैं बिप्लब र उनले नेतृत्व गरेको पार्टीको भुतद्वारा आतंकित छन । यसलाइ समाप्त पार्न र दमन गर्न राष्ट्रिय अन्तरास्ट्रिय प्रतिक्रियावादीहरु  साँठगाँठ गरिरहेका छन ।

यहाँ उल्लेखनीय कुरा के छ भने तत्कालिन युरोपमा पोप र जारहरु आफ्नै बर्ग भित्रका सगोत्री दलहरुलाइ समेत कम्युनिष्ट भनेर बदनाम गर्न कम्मर कसेर लागेका थिए । यहाँ परिस्थिति अलग छ। बुर्जुवाहरु अधिनायकवादको हल्ला गर्दै सत्ताधारी सामजिक दलाल पुँजिपति बर्गमा पतन भएको ओली प्रचण्ड नेतृत्वको कथित बदनाम गरिरहेका छन् । जुन नाटक हो । असलियतमा उनिहरुको बदनाम गरेका होइनन् । खास कम्युनिस्ट आन्दोलनको बदनाम हो । ओली, प्रचण्ड र शेरबहादुर देउवा बीचको भिन्नता प्रतिकृयाबादी सत्ताधारी बर्ग बीचको आपसी खिचातानी भन्दा केही होइन । सारमा सत्तारुढ बर्ग कम्युनिस्ट आन्दोलनलाइ समाप्त पार्ने दुइ हतियार प्रयोग गरिरहेका छन। पहिलो; कम्युनिस्ट खोल ओढेका आफ्नै बर्गलाइ  सत्ताको (खासमा सरकारको) नेतृत्वमा राखेर श्रमजीवी बर्ग र समाजबाद बिरोधी कार्यक्रमको अगुवाइ गर्न लगाएर। दोश्रो; खास कम्युनिस्ट आन्दोलनलाइ बलप्रयोग गरेर । त्यसका विरुद्ध दुस्प्रचार र प्रतिबन्ध लगाएर नेपालको क्रान्तिकारी कम्युनिस्ट आन्दोलन समाप्त गर्न लागिपरेका छन दलाल पुँजिपती बर्ग ।

खुसीको कुरा के छ भने मार्क्स ऐँगेल्सले घोषणा पत्रमा लेखिएको “कम्युनिज्म एउटा शक्ति हो” भन्ने कुरालाइ सबै युरोपेली शक्तिहरुले मानेका छन्, भने झैं नेपालका सत्ता-शक्तिले बिप्लबको नेकपा एउटा शक्ति हो” भन्ने  स्विकारेका छन । फागुन २८ गते नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी माथि प्रतिबन्ध लगाउने ओली प्रचण्ड कम्पनीको हर्कतले त्यसलाइ प्रष्ट पारेको छ ।

कम्युनिस्ट क्रान्तिकारीहरुले इतिहाससँग यसको के कस्तो साइनो छ ? अध्ययन गर्नुपर्ने छ ।

इतिहासको शिक्षा 

नेपालको इतिहासमा दिल्ली सम्झौताको विरुद्ध रहेका डा. केआइ सिंहले बिद्रोह गरेपछी नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी माथि २००८ मा प्रतिबन्ध लगाएको थियो। आखिर त्यो कुनै कम्युनिस्टहरुको बिद्रोह थिएन। सत्तारुढ बर्ग भित्र कै असन्तुष्टि थियो। त्यतिबेलाको क्रान्तिकारी शक्ती नै नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी भएकोले सो विरुद्ध प्रतिबन्धको लागि मातृका सरकारले उपयुक्त अवसर ठाने । राणा शासनको अध्यारो युगलाइ मात्र होइन समग्र सामन्तबादको अन्त्य गरेर जनबाद हुँदै समाजबादसम्म पुग्ने उसको घोषित नीति थियो ।

त्यस्तै नेपालमा पन्चायती ब्यबस्थाको उदयसँगै २०१७ मा दलहरु माथि प्रतिबन्ध लगाएर राजाले निरंकुसता लादे। त्यही निरंकुशताको विरुद्ध लडेको र समग्र सामन्तबाद अन्त्यको लागि आन्दोलनको अगुवाइ गरेको शक्ति आफ्नो बर्ग उत्थान पछि एउटा क्रान्तिकारी पार्टी माथि प्रतिबन्ध लगाउन पुगेको छ । सायद यसैकारण कार्लमार्क्सले हेगललाइ उदृत गर्दै लेख्नु भएको होला कि “इतिहास दुइचोटि दोहोरिन्छ, पहिलो चोटी वियोगान्त रूपमा र दोश्रो चोटी मजाकको रूपमा” । ओली प्रचण्ड मजाक गर्दैछन् कि आफ्नै इतिहासका गाथामाथि धावा बोल्दै छ ?

बिश्व इतिहासमा कम्युनिस्ट पार्टीको आवरणमा सत्तामा पुगेका गद्दारहरुले कम्युनिस्ट क्रान्तिकारी विरुद्ध गरेको फाँसिबादको हर्कत हेर्न टाढा जानु पर्दैन।सिपिएम भनिने पश्चिम बंगालका कथित कम्युनिस्ट सरकारले नक्सल आन्दोलनका नेता चारु मजुमादरको निर्मम हत्या गरेको हाम्रै छिमेकको इतिहास छ । त्यसै गरी १९१९ मा जर्मनीको “जर्मन सामाजिक जनबादी पार्टी” को सरकारले जर्मन कम्युनिस्ट पार्टी (क्रान्तिकारी कम्युनिष्ट पार्टी) माथि दमन गरेर नेताहरू रोजा लक्जेम्बर्ग लगायतको कत्लेआम गरेको थियो ।

 सामाजिक दलाल पुँजीवादी सताको नेतृत्व गरिरहेको डबल नेकपा सरकारले पनि क्रान्तिकारी कम्युनिस्ट पार्टी माथि त्यस्तै हर्कतको प्रयत्न गरेको छ। तर बिप्लबले भनेका छन्  “यो पानीको फोका झैं फुट्ने निश्चित छ” ।

प्रचण्ड ओलीको प्रोपोगान्डा 

प्रतिबन्धपछि जे जस्ता प्रोपोगान्डा बिर्लव नेकपा माथि लगाउन ओली प्रचण्ड लागिपरे । सत्ताशक्तिका अनुसार बिप्लवको नेकपा पार्टी एक अपराधिक जत्था हो र ब्यक्ति हत्याको योजनामा उद्दत छ भन्ने हो । जुन भ्रामक छ । बिप्लवशक्तिलाई अपराधीकरण गर्न राज्यको श्रोत साधन दुरुपयोग गरइरहेका छन् । बिप्लव कहिल्यै र कोही पनि ब्यक्ति हत्याको पक्षमा छैन । र उनको कार्यदिशाले ब्यक्ती हत्यालाइ अस्विकार गर्छ। ओली र प्रचण्डको अभिव्यक्ति आफ्नै इतिहासबाट आतंकित छ । ब्यक्ती हत्याको राजनीति त ओलीले नै शुरु गरेका हुन । प्रचण्डले बर्तमान काङ्ग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवालाई समेत एम्बुस हमला गर्न लगाएको इतिहास नेपालीले यति छिटै भुलेका छैनन् । (स्मरण रहोस् प्रचण्डले अहिलेसम्म गल्ती स्विकारेका छैनन् )

प्रचण्डले पेरिस डाँडामा शहिद परिवारहरुको भेलामा बिप्लबले आफुलाइ मार्न मान्छे खटाएको पागलपुर्ण बकबास गरेका छन ।शहिद घाइते अपाङ्गहरुको सेन्टिमेन्ट लिन र आफ्नो गद्दारीलाइ ढाकछोप गर्न उनी यो अलाप गरिरहेका छन । प्रचण्डको अलिकती मात्रै पनि इतिहास खोतल्ने हो भने आफ्नै पार्टी पंतिभित्र उनले गरेका त्यस्ता अपराध कर्म सामान्य छन र ? आफुसँग असहमत हुने बादललाई मार्न योग्य आरोप लगाउने उनै प्रचण्ड होइनन? के प्रचण्डले भनेझैं बादल माओको हत्या गरेर नेतृत्व कब्जा गर्ने षड्यन्त्रमा तल्लिन लीन प्याओ नै थिए त ?किरणलाइ सिआईए र बाबुरामलाइ भारतको एजेन्ट भनेर पार्टी भित्रको आफ्नै सहयोद्दाहरुको कत्लेआम गरेर प्रचण्डको उदय भएको हो। अझ बाबुरामले ज्ञानेन्द्र शाहसँग सत्तासाझेदारी गर्ने प्रचण्डको प्रस्ताव विरुद्ध उभिएपछी उनको हत्या गर्न गरिएको प्रयत्न विभिन्न शक्तिकेन्द्रको दबाबबाट पछि हटेर अन्ततः बाबुरामकै लाइनमा समाहित भएको तथ्य सायद बाबुरामलाई बढी नै थाह हुनुपर्ने हो। र प्रचण्डको यो बकबक सुनेर बाबुराम एक्लै हाँस्दो हो ।

ओली प्रचण्ड यी सब कर्तुत किन गरिरहन्छन भने उनिहरु एक अपराध छोप्न हजारौं अपराध गर्छन् भने झैँ आफ्नो सत्ताभित्र पैदा भएको संकट मोचनको निम्ति आफ्ना युद्ध पिपासु मालिकहरुको आदेशमा देशलाई युद्धमा धकेल्न चाहन्छन। दुइतिहाइ बहुमत सहित सत्तामा उक्लेपछी आफ्ना मालिकलाई खुसी पार्न उनिहरुले गरेका राष्ट्रघात, भ्रस्टाचार र जनबिरोधी हर्कतबाट नाङ्गिए पछि आफ्ना अपराध ढाकछोप गर्न ओली दाहाल कम्पनीले जनतामाथि युद्द थोपरेका छन।

अर्को महत्त्वपूर्ण पक्ष चाँहि प्रचण्डले बिप्लव नेतृत्वमाथि आफ्नो नक्कल गर्न खोजेको र प्रचण्ड बन्न खोजेको आरोप लगाएका छन।यसले चाँहि गम्भिर बैचारिक बहसको माग गर्छ। निसंकोच भन्नुपर्छ कि प्रचण्डले जतिबेला नेपालमा जनयुद्ध प्रारम्भ गरे त्यतिबेलाको बिश्व राजनीति, कम्युनिस्ट आन्दोलन र नेपाली समाजको वर्गसंघर्षको स्थिति निकै प्रतिकुल थियो। सोभियत संघको बिघटन पुर्बी युरोपमा पुजीवादको पुनर्स्थापना शित युद्धको अन्त्य र त्यसैलाई आधार बनाएर साम्राज्यवादले घोषणा गरेको इतिहासको अन्त्य र पुँजीवादको दिग्बिजय घोषणा गरेको समय नेपाल जस्तो सानो भुपरिवेष्टित मुलुकमा कम्युनिस्ट पार्टीको नेतृत्वमा शसस्त्र संघर्षको उठान गर्ने प्रश्न सामान्य हुँदै होइन। यो समयमा प्रचण्डले एक अद्दितिय महान पहलकदमी लिएको कुरा बिर्सिँदा इतिहास अपुरो हुन्छ नै। अर्धसामन्ती र अर्धऔपनिबेशिक नेपाली समाजमा दीर्घकालीन जनयुद्धको अगुवाइ गरेका हुन प्रचण्डले । प्रचण्ड यो युगको नायक हुन। तर नेपालमा सामन्तबादको अन्त्य भएर जब नेपाली समाज नयाँ युगमा प्रबेश गर्यो।नेपाली समाजको चरित्रमा बदलाब आयो ।भुमन्डलिकृत पुँजीवादको आँधिहुरी सामु प्रचण्ड प्रचण्ड बनिरहन नसकेको यथार्थ हो ।हामी ले के देख्यौं भने प्रचण्ड यहिनेर चिप्लिए र पुष्प कमल दाहालमा परिणत भए।

कुनैपनि क्रान्ति कोही बेलाको र कुनै देशको नक्कल गरेर हुँदैन । पेरिस कम्युनदेखि अक्टोबर क्रान्ति चिनियाँ जनबादी क्रान्ति, भियतनाम कोरियाली र क्युबाली क्रान्ती आफ्नै विशेषतामा आफ्नै युगको परिभाषामा र बस्तुगत परिस्थितिको ठोस बिश्लेषण गरेर सम्पन्न भएको हो। एकले अर्को देशको नक्क्ल गरेर काहीं क्रान्ति सम्पन्न भएको छैन। नक्क्ल गर्नेहरु गोलचक्करमा फसेका छन कि त समाप्त भएका छ्न।

बिप्लवले अघि सारेको कार्यदिशा एकीकृत जनक्रान्ती हो। यो पुँजीवादी देशमा गरिने रुसी मोडेलको आम शसस्त्र बिद्रोह र अर्धसामन्ती र अर्धऔपनिबेशिक मुलुकमा कम्युनिस्ट पार्टीको नेतृत्वमा गरिने दीर्घकालीन जनयुद्धको कार्यदिशाको हुबहु नक्क्ल होइन। बरु यो दुबै कार्यदिशाको सार्बभौम सच्चाइहरुलाइ आत्मसात गरेर बदलिएको समाजको उत्पादन प्रणाली र अर्थराजनैतिक चरित्र, नेपालको आफ्नै सामाजिक बनौट, उदाउँदो मध्यम बर्ग (आधुनिक श्रमिक बर्ग), देशभक्त शक्तिको उपस्थिति, जातीय क्षेत्रीय बिभेद, भुमन्डलिकृत पुँजिबादले बिकाश गरेको आर्थिक राजनैतिक र सैनिक रणनीतिको समग्र अबधारणाको अध्यन र निस्कर्षको आधारमा कार्यदिशा अघि सारिएको हो । पछिल्लो समय मानव जातीले आर्जन गरेको ज्ञान, बिज्ञान र प्रबिधिको संस्लेषन यो कार्यदिशाको मौलिकता हो। आर्थिक महाशक्तिको दौडमा रहेको दुइ छिमेकी बीच  भुपरिबेष्टित  र यसियाकै दोश्रो दरिद्र मुलुकको रुपमा हाम्रो अबस्थिती हाम्रो आफ्नो अर्को बाध्यता हो।

जनयुद्ध र दोश्रो जनआन्दोलनपछि मुलभुत रुपमै नेपाली समाजको उत्पादन प्रणाली र अर्थराजनीतिक चरित्र पुँजीवादी भइसक्यो।त्यसैले अब कम्युनिस्ट क्रान्तिकारिहरुको कार्यभार समाजबादी क्रान्ती हो। जहाँसम्म रास्ट्रिय पुँजिको बिकास नभइ समाजबादी क्रान्ती सम्भब छैन भन्ने तर्क छ। यो बासी तर्क ल्युसाओची र संसोधनबादी गद्दारहरुको तर्क हो।

जहाँसम्म अहिलेको संसद भित्रैबाट समाजबादमा पुग्न सकिने कुतर्क गरेर प्रचण्ड गिरोहले भ्रम सृजना गर्ने प्रयत्न गरिरहेका छन। आफ्नै इतिहास तिर फर्केर हेरे आफ्नो अनुहार छर्लङ्ग हुन्छ। संसदमा भाग लिने नेकपा एमालेलाइ नबप्रतिक्रियावादमा एमाले गुटको पत्तन भन्दै लामो आलेख लेख्ने प्रचण्डको अनुहार चिहाए पुग्छ। एमालेको कार्यकर्ता भएकै कारण प्रतिक्रियावादी बिल्ला भिराएर रेटिएका घाँटीहरु सम्झिए हुन्छ। र आफु कुनबाट हिडिरहेको छ थाहा भइहाल्छ। अरु बकबक किन ?

के दलाल पुँजीवादको डुङ्गा चढेर समाजबदको गन्तव्यमा पुगेको इतिहास छ?समाजबाद पुँजिबादले दया र कृपाबाट प्राप्त हुन्छ ?