आचार्य पीपलमणि सिग्देल

न्यूयोर्क

कतै लड्डु बन्दैछन्, कतै मिठाइ खाँदै छन् । फूलको वर्षा कतै त कतै ढोल अनि कतै पटाका । यसैबीच मेघको गर्जनसाथ सिमसिम पानीले मानौं इन्द्रदेव पनि स्वागतमा उत्रिएजस्तो भान हुने वातावरणमा विजयको उद्घोष आयो– ‘म आउने दिनहरूमा खराब नियतले कुनै काम गर्ने छैन । म आफ्नो लागि केही गर्ने छैन । मेरो जीवनको पलपल तथा शरीरको कणकण देशवासीका लागि समर्पित गर्छु’, विश्वको सबैभन्दा ठूलो प्रजातान्त्रिक मुलुक भारतको महानिर्वाचनबाट महानायक बनी दोस्रो कार्यकालका लागि सत्तारोहण गर्न जनताको प्रचण्ड आशीर्वाद पाएपछि भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले पार्टीको मुख्य कार्यालयमा आयोजित विजयसभामा यस्तो प्रतीज्ञा सुनाए । मोदी नामको सुनामी लहर तथा भाजपा अध्यक्ष अमित शाहको कुशल सांगठनिक व्यवस्थापनले ‘एक्जिट पोल’ र पूर्वानुमानभन्दा पनि धेरै राम्रो नतिजा आएपछि विश्वको नजर भारततिर खिचिएको छ । चिया बेच्ने सामान्य परिवारबाट माथि उठेर इमानदार, कर्मठ र निर्णयक्षमता भएका एक असामान्य व्यक्तित्वको छवि बनाउन मोदीका लागि यो निर्वाचन थप सहायक बन्न पुग्यो । भारतको संसदीय इतिहासमा दोस्रो कालका लागि निर्वाचित हुने कम नेताको पंक्तिमा मोदी पनि परेका छन् । विजयपछि विनम्रतापूर्वक देशवासीलाई धन्यवाद दिँदै पार्टीका अभिभावक मुरली मनोहर जोशी तथा लालकृष्ण आडवाणीको चरणस्पर्श गरेर मोदीले आफ्नो नयाँ यात्रा थाले ।
भारतीय संसद्को तल्लो सदन लोकसभाका ५४२ सदस्य चयन गर्नका लागि अप्रिल ११ देखि मे १९ सम्म मतदान सम्पन्न भई २३ मे बिहीबारबाट नतिजा आउन थालेको हो । भारतका करिब एक सय ३० करोड जनतामध्ये करिब ९० करोड मतदातालाई निर्वाचनमा सहभागी गराउन विभिन्न सात चरणमा मतदान भएको थियो । भारत स्वतन्त्र भएपछि यस वर्ष सबैभन्दा धेरै ६७ प्रतिशतभन्दा बढी मतदाताले मताधिकार प्रयोग गरेका थिए । मे २४ शुक्रबार औपचारिक घोषणा गरिएको नतिजाअनुसार सत्तारुढ दल भारतीय जनता पार्टी (भाजपा)ले सन् २०१४ को निर्वाचनभन्दा पनि २२ सिट बढी अर्थात् ३०३ सिट ल्याएको छ । भाजपा नेतृत्वको संयुक्त गठबन्धन (एनडीए)ले ३५२ सिट हासिल गरेको गठबन्धनमा शिव सेनाले १८, जनता दल युनाइटेडले १६, लोक जनशक्ति पार्टीले छ, अकाली दल र अपना दलले दुई–दुई सिट तथा झारखण्ड विद्यार्थी संघ, लोकतान्त्रिक पार्टी, मिजो नेशनल फ्रन्ट र नेसनल पिपल्स पार्टीले एक–एक सिट हासिल गरेका छन् । त्यसैगरी भाजपाको समर्थनमा एक जना स्वतन्त्र उम्मेदवारले पनि जित्न सफल भएका छन् ।
विपक्षीहरूको गठबन्धनतर्फ भने भारतीय राष्ट्रिय काँग्रेस ५२ सिटमा मात्रै जित्न सफल भयो । काँग्रेस नेतृत्वको युपीए गठबन्धनले कुल ८७ निर्वाचन क्षेत्रमा विजय हात पारेको छ । निर्वाचनमा दुई निर्वाचन क्षेत्रबाट उठेका राहुल गान्धी स्वयम् पनि एक क्षेत्रबाट पराजित भएपछि पार्टीको अध्यक्षबाट राजीनामा दिने सोंचमा पुगे । यस महासंग्राममा मोदी लहरका कारण आठ प्रान्तका पूर्व मूख्यमन्त्री लगायत धेरै दिग्गज नेताले पराजयको स्वाद चाख्नुप¥यो । भारतीय राष्ट्रिय काँग्रेसलाई १७ राज्यमा शून्य विजय हात लाग्यो । २५ वर्ष सिक्किमको मुख्यमन्त्री बनेका पवन चामलिङले पनि पराजयको स्वाद चाखे ।
निर्वाचनले जातीय, पारिवारिक तथा क्षेत्रीय आधारमा तयार गरिएका पर्खाल भत्कायो । तर, राजनीतिक समीक्षकहरुको दृष्टिमा कट्टर धार्मिक राष्ट्रवादको नयाँ पर्खाल तयार भएको छ, जुन पर्खालले जनताको मन जोड्न सक्दैन अपितु झनै विभाजनतिर धकेल्न सक्छ । भाषा, जात, क्षेत्र, धर्मका अनेकौं विविधता बोकेको भारतमा कुनै दिन अर्काे भावना बोकेको राजनीतिक ज्वारभाटा नउठ्ला भन्न सकिंदैन । यिनै जितहारको महाभारतले प्रखरवक्ता मोदीलाई नयाँ अवसरका साथ चुनौती पनि थपिदिएको छ ।
भारतीय कम्पनीहरूमा गत आर्थिक वर्षमा करिब ४४ अर्ब अमेरिकी डलर विदेशी लगानी भित्रियो । यसका अतिरिक्त मोदी सरकारले सडकको संख्यामा वृद्धि, ग्रामीण पूर्वाधार निर्माण, सस्तोमा खाना पकाउने ग्याँस, शौचालय, सामान बिक्री कर, स्वास्थ्य बिमा योजना, बैंक खाता, नोटबन्दी आदि योजनाका माध्यमबाट परिवर्तनको झझल्को दिएको थियो । तर, खस्कँदो माग, घट्दो आय र पछिल्लो चार दशकमा सबैभन्दा खराब बेरोजगारी दरका साथ भारत अझै पनि एउटा खराब अर्थतन्त्रमा नै रुमल्लिएको छ ।
मोदी सरकारलाई भ्रष्टाचार र अनियमितताको आरोप लगाउँदै नोटबन्दीले जनतालाई मार परेको, बेरोजगारी दर बढेको, किसान झन् गरिब बन्दै गएको, बाचा गरेझैं १५ लाख खातामा नआएको, राफेल विमान सम्झौतामा भ्रष्टाचार भएको, संवैधानिक संस्थाहरुको अवमूल्यन भएको, देशमा धार्मिक विभेद बढेको, निर्वाचनमा प्रयोग गरिएको मेशिन निष्पक्ष नरहेको, कालाधन ल्याउन कदम नचालेको, विदेशनीति फेल खाएको जस्ता अनेकौं आरोप लगाएका थिए । आगामी दिनमा पनि यिनै लाभहानिको मुद्दा निरन्तर अघि बढ्ने देखिन्छ ।
पाँच वर्ष पहिले निर्वाचित भएपछि शपथग्रहण समारोहमा छिमेकी देशका सरकार प्रमुखलाई सम्मानका साथ निमन्त्रणा गरेर नयाँ र सकारात्मक विदेशनीति ल्याउने संकेत गरेका प्रधानमन्त्री मोदीको व्यवहारबाट भने छिमेकीहरुले तीतो अनुभव गरे । नेपाल लगायत सबै सार्क देशका सदस्यले मोदी सरकारबाट हेपाहा प्रवृत्ति बढेको महसुस गरे । यस्तो व्यवहारले गर्दा नेपाल र नेपाली धेरै सशंकित बनेका छन् । नेपालको संविधानसभामा भारतीय प्रधानमन्त्री मोदीले संम्बोधन गर्दा संविधानसभा तालीले गुञ्जिएको थियो । नेपाली जनताको जनअभिनन्दन पनि मोदीले प्राप्त गरेका थिए । तर, नेपालीहरुको मनमा उब्जिएको मोदी प्रेम संविधान ‘संशोधन गर‘ भन्दै भूकम्पको आर्तनाद घाउमा नाकाबन्दीको नुनचुक छर्किदिएपछि चकनाचुर हुन पुग्यो । यसरी नेपालमाथि नाकाबन्दी हुनुमा मोदी सरकारको विजय उन्माद एउटा कारण थियो भने आपसमा मिल्न नसकी छिमेकी गुहार गर्ने हाम्रै प्रवृत्ति पनि पनि कारक थियो । सार्वभौम नेपालको अन्तरिक मामिलामा हस्तक्षेपकारी कुदृष्टिले हेर्ने भारतीय पक्ष जति दोषी छ, त्यति नै दोषी दिल्लीलाई राजनीतिक तीर्थस्थल सम्झेर हरेक सत्ता परिवर्तनको समयमा आशीर्वादका लागि धाउने नेपाली नेतृत्ववर्ग पनि छ । संसद्मा कुनै दिन प्रदीप गिरीले भनेझैं– आफू सत्तामा पुग्दा आफैं पुगेको सोच्ने र बहिर्गमन हुँदा भारतको हात देख्ने’ सोंच व्याप्त छ । यस्तै सोंच रहेसम्म भारतसँग युद्ध गर्न सुरुङ बनाउने तयारीबाट सुरु भएर लम्पसारवादमा पुगेर टुंगिने क्रान्तिकारी राजनीतिक चक्र घुमिरहन्छ । यस्तै हो भने भारतको नयाँ सरकारबाट नयाँ आशा राख्नु पनि मुर्खता हुन सक्छ ।
नेपाल–भारत सम्बन्ध कूटनीतिक मात्र होइन धार्मिक, सांस्कृतिक, राजनीतिक, शैक्षिक, सामाजिक, आर्थिक, पारिवारिक आदि सम्बन्धले विशिष्ट प्रकृतिको रहेको यथार्थ दुबै देशका नेता, दिल्ली–लैनचौरका महामहिम तथा दुबै देशका जनता जनार्दनले संवेदनशीलताका साथ हृदयंगम गर्नैपर्छ । अनि मात्र मोदी सरकारको पुनरागमनसँगै नेपालमा राजनीतिक रुपमा उठ्ने अनुमान गरिएको हिन्दूराष्ट्र, राजसंस्था, संघीयता, छिमेकी सम्बन्ध, हस्तक्षेप र विकाससम्बन्धी प्रश्नचिह्नको सहज निराकरण हुनसक्छ ।
जितले भारतको स्वाभिमान बढाओस् तर अहंकार चकनाचुर पारोस् । नयाँ सरकारसँगै संस्कार फेरियून् । नेपाल–भारतका साझा समस्या मिलेर हल गर्ने इच्छा जागोस् । शुभकामना छ मोदीमन्त्र– ‘सबैको साथ, सबैको विकास, सबैको विश्वास’का लागि । साथै बधाई छ छिमेकी महानायकलाई ।