सरोज सिग्देल, टक्सस

अमेरिकाको शेयर बजारलाई हेर्दा जनवरी महिनामा सन् २००९ पश्चात सर्वाधिक गिरावट आएको देखिन्छ । यो सँगै विश्वव्यापि ब्याजदर वृद्धिका कारण अबको शेयर बजार र अर्थतन्त्रले कस्तो रुप लिन्छ भन्ने कुराले तरंगित बजारलाई रसिया र युक्रेनबीचको विवाद, अमेरिकी सरकारद्वारा निकट भविष्यमा नै ब्याजदरमा वृद्धिको संकेत र उच्च मुद्रास्फीतिसँगै शेयरबजार ओरालो लागिरहेको छ र कुन विन्दुबाट फर्कन्छ भन्ने कुरा अन्योल रहेकाले आफू, आफ्नो परिवार र आफ्नो आर्थिक दृष्टिकोणप्रति सजक रहनु पर्ने भएको छ ।
हालै रसियाद्वारा युक्रेनमाथि गरिएको आक्रमणसँगै विश्व अर्थतन्त्रका साथै अमेरिकी अर्थब्यवस्थामा पनि अन्योलको अवस्था सिर्जना भएको छ । रसिया संसारकै सर्वाधिक पेट्रोलियम पदार्थको उत्पादन गर्ने मुलुक हो र अमेरिकाको लागि दोस्रो ठूलो निर्यातकर्ता जसका कारण पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य वृद्धि हुन जान्छ भन्ने कुरा बजारले देखाइ सकेको छ । प्रतिब्यारेल १०० डलरको वृद्धि हुँदा बजारमा पेट्रोलियमको मुल्य प्रति ग्यालन ३ रुपैयाँ ५० पैसा (अमेरिकी डलर) पुगिसकेको छ I जेपि मोर्गनका इन्भेसमेन्टका अनुसार यो मूल्य प्रतिब्यारेल १२० रुपैयाँ वृद्धि भएको खण्डमा प्रति ग्यालन ( १ ग्यालन = ३.७८ लिटर) ३ रुपैयाँ ९० पैसा र अझै १५० रुपियाँ प्रतिब्यारेल वृद्धि हुन गएमा पेट्रोलियमको मूल्य प्रति ग्यालन ४ रुपैयाँ ४० वा सो भन्दा पनि माथि जान सक्ने अनुमान गरेको छI पेट्रोलियम पदार्थको मूल्यसँगै मुद्रास्फीति दर ७.५ रहेको जुन सन् १९८२ पछि उच्च मुद्रास्फीति हो ।पेट्रोलिम पदार्थको मूल्य वृद्धिसँगै दैनिक उपभोग्य वस्तुहरूको ढुवानि भाडा वृद्धि हुन गई उपभोग्य सामानहरूको मूल्य अत्याधिक वृद्धि हुने र सोको असर हामीजस्ता उपभोक्ताले नै व्यहोर्नु पर्दछ ।

यसका साथै रसियालो अमेरिकाकालागि गहुँ र पेडेलियम धातुको निर्यातमा पनि ठूलै हिस्सा ओगटेको छ । गहुँको मूल्य वृद्धिसँगै अमेरिकी साधारण जनताको भान्सा घरको बजेटमा गम्भीर असर पार्दछ भने पेडेलियम धातु सवारीका पार्टपुर्जा निर्माण, गहना र मानिसको दाँत बनाउने काममा अत्यधिक प्रयोग गरिन्छI यो धातुको मूल्यमा तिव्र रूपमा वृद्धि भइरहेको छ । सन् २००९ मा प्रतिऔंस १९० डलर रहेको धागो हाल प्रतिऔंस ३००० डलर पुगिसकेको छ र यसको मूल्यमा अझै २५ प्रतिशतले बृद्धि हुने अनुमान गरिएको छ ।

फेडेरल बैंक अमेरिकाका प्रमूख जेरमी पावेलको पछिल्लो वक्तव्यमा प्रयोग गरिएको “वर्षको पहिलो ब्याजदर वृद्धि” भन्ने शब्दले शेयर बजारका साथै अर्थतन्त्रमा नै तरंग ल्याएको छ । अब अर्थ निकट भविष्यमा पटक पटक ब्याजदर वृद्धि हुन सक्ने अनुमान अर्थशास्त्रका पण्डितहरूले रहेका छन् । ब्याजदर वृद्धिले शेयर बजारमा प्रत्यक्ष रुपमा प्रभाव पार्ने गर्दछI अर्थात ब्याजदरमा भएको वृद्धिसँगै सेयर बजारलाई ओरालोको गति समाउन बाध्य बनाउँछ I सामान्यतया उच्च विन्दुबाट १० देखि २० प्रतिशतसम्म गिरावटलाई करेक्सन मान्ने गरिन्छ भने सो भन्दा माथिलाई बियरिस संकेत भनिन्छ । हाल १० प्रतिशतको करेक्सन भइसकेको छ भने अब कुन विन्दुबाट फर्कने हो कसैलाई कुनै सुइँको छैनI जेरमी ग्रान्थम अनुसार यो बजारले ४३ प्रतिशतसम्म करेक्सन दिनसक्ने दावा गरेका छन्I कोरोना कहरको प्रारम्भमा पनि ३२ प्रतिशतले आएको गिरावट केही महिनामा नै आफ्नो गति सामान आउन सफल भएको थियो तसर्थ केही अर्थविद्हरूले यसलाई खरिदको अवसरको रूपमा पनि लिनुपर्ने व्याख्या गरिरहेका छन् ।

यस्तो अन्य अवस्थामा अपनाउनु पर्ने रणनीति हो, “इलियट वेभ थ्योरी” । यसमा मानिसहरुको समूह (Group of People) ले कसरी प्रतिकृया गर्दछ भन्ने कुराको विस्तृत व्याख्या गरिन्छ । यसले सेयर लगानीकर्ताहरु कसरी निराशाको स्टेटबाट आशावादी बन्छन भन्ने कुराको विश्लेषण गर्दछ । सेयर बजारको उतार चढावको क्रममा बन्ने प्याटर्नहरु दोहोरिने गर्दछन । ति दोहोरिइरहने प्याटर्नको बारेमा विस्तृत व्याख्या गर्दै एलियटले आफ्नो सिद्धान्त प्रतिपादन गरेका छन । सेयर बजारमा लगानीकर्ताहरुको बदलिइरहने मनोविज्ञान प्राइस मुभमेन्टको रुपमा रेकर्ड भएर बस्ने गर्दछ। लगानीकर्ताहरुले प्राइसमा बन्ने प्याटर्नहरुलाई समयमै पहिचान गर्न सकेमा भविष्यमा मूल्य कता जाँदैछ भन्ने कुरा पत्ता लगाउन सकिन्छ ।
शेयरबजार जहिले पनि जे पनि हुन सक्ने हुँदा उचित ज्ञान, तालिम, पुँजी र धैर्यताका साथ अगाडि बढेमा अवश्य पनि सफलता हसिल गर्न सकिन्छ ।