एजेन्सी
९ जेठ, काठमाडौं । संयुक्त राज्य अमेरिकाका राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले शुक्रबार युक्रेन र रूसबीच युद्धबन्दीहरूको एक महत्वपूर्ण सटासट सम्पन्न हुने जानकारी दिएका छन् । यो सटासट तीन वर्षदेखि जारी द्वन्द्वकालीन अवधिमा सबैभन्दा ठूलो हुने बताइएको छ । गत साता इस्तानबुलमा सम्पन्न वार्तामा युक्रेन र रूसले एक अर्काका एक–एक हजार युद्धबन्दीहरू साटासाट गर्ने सहमति जनाएका थिए ।

यद्यपि, घटनासँग नजिकबाट संलग्न एक वरिष्ठ अधिकारीका अनुसार यो सटासट प्रक्रिया अझै पूर्णरूपमा सम्पन्न भइसकेको छैन । राष्ट्रपति ट्रम्पले आफ्ना सामाजिक सञ्जालमार्फत यस सटासट सम्पन्न भएको घोषणा गरे । तर, ती अधिकारीले सटासटको प्रक्रिया हाल जारी रहेको र औपचारिक रूपमा सम्पन्न नभएको स्पष्ट पारे । राष्ट्रपति ट्रम्पले उक्त घोषणासँगै यस्तो सटासटले भविष्यमा सकारात्मक सङ्केत दिन सक्ने सम्भावना रहेको पनि उल्लेख गरे ।

तीन वर्षदेखि जारी युद्धको क्रममा दुवै देशमा हजारौं युद्धबन्दीहरू रहेका छन् । अनुमानअनुसार, रूसी पक्षले युक्रेनी युद्धबन्दीहरू ठूलो सङ्ख्यामा नियन्त्रणमा राखेको छ, जसको सङ्ख्या आठ हजारदेखि १० हजारबीचमा रहेको बताइएको छ । दुवै पक्षले युद्धबन्दीहरूमाथि अन्तर्राष्ट्रिय कानुनअनुसार व्यवहार नगरेको आरोप लगाएका छन् । संयुक्त राष्ट्रसङ्घले पनि बन्दीहरू दुवै देशमा यातना तथा अमानवीय व्यवहारको शिकार भएको पुष्टि गरेको छ ।

रूसले केही बन्दीहरूलाई अदालती कारवाहीमा पेस गरेको, कैयौंलाई यातना दिएको र केही युक्रेनी बन्दीहरू बन्दी अवस्थामै मृत्यु भएको विवरणहरू सार्वजनिक भएका छन् । साथै, कब्जा गरिएको युक्रेनी भूभागबाट केही नागरिकहरू रूस लैजाने गरिएको विश्वास गरिन्छ । यसै वर्ष, पत्रकार भिक्टोरिया रोश्चिनाको मृत्युपश्चात उहाँको शव रूसबाट युक्रेन फिर्ता गरिएको थियो । युक्रेनका हराइरहेका व्यक्तिहरूका लागि जिम्मेवार आयुक्त आर्तुर दोब्रोसेर्दोभले गत महिनामा सञ्चारमाध्यमलाई जानकारी दिँदै भन्नुभयो,“हाल करिब ६० हजार व्यक्ति हराइरहेका छन्, जसमध्ये १० हजार को बन्दी अवस्थाको पुष्टि भएको छ । ”

एक उच्च अधिकारीका अनुसार, “प्रत्येक सटासटमा यस्ता व्यक्तिहरू समेत फिर्ता हुने गरेका छन्, जसको अवस्थाबारे पहिले केही जानकारी थिएन ।” सन् २०२२ मा मारीउपोलमा भएको सैन्य घेराबन्दीको क्रममा धेरै युक्रेनी सैनिकहरू बन्दी बनाइएका थिए । त्यसबाहेक, सन् २०१४ मा रूसले क्राइमिया कब्जा गरेयता पनि केही युक्रेनी नागरिकहरू रूसी नियन्त्रणमा रहेको जनाइएको छ । रूसी युद्धबन्दीहरूको सङ्ख्या युक्रेनी पक्षमा तुलनात्मक रूपमा कम रहेको अनुमान गरिएको छ । युक्रेनका राष्ट्रपति वोलोदिमिर जेलेन्स्कीले युद्धकालभर रूसी सैनिकहरूलाई बन्दी बनाएर भविष्यका सटासटहरूका लागि ‘विनिमय कोष’ तयार राख्न आवश्यक भएको बताउँदै आएका छन् ।

सन् २०२४ मा युक्रेनी सेनाले रूसको कुस्र्क क्षेत्रमा गरेको आक्रमणको क्रममा सयौं रूसी सैनिकहरूलाई बन्दी बनाएको थियो । त्यसक्रममा केही उत्तर कोरियाली सैनिकहरू पनि बन्दी बनाइएको उल्लेख गरिएको छ, जसले रूसको पक्षबाट लडाइँमा सहभागी भएको बताइएको छ । साथै, युक्रेनले रूसी सेनासँग मिलेर काम गरेको आरोपमा केही नागरिकहरूलाई जेल सजाय दिएको छ, जसलाई भविष्यका विनिमय सम्झौतामा समावेश गरिने अनुमान गरिएको छ ।

गत वर्ष, रूसको आक्रमणलाई समर्थन गरेको अभियोगमा सजाय पाएका युक्रेनी आर्थोडक्स धर्मगुरुलाई पनि युद्धबन्दी सटासटमा समावेश गरिएको थियो । रूसले यस वर्षको सुरुवातमा कुस्र्क क्षेत्रबाट आफ्ना केही नागरिकहरू युक्रेनको सुमी क्षेत्रमा लगिएको जानकारी दिएको थियो र उनीहरू अझै फर्कन नसकेको जनाएको छ । इस्तानबुलमा भएको पछिल्लो वार्तासम्म, दुवै पक्षबीच कायम रहेका सीमित संचार माध्यमहरूमा युद्धबन्दी तथा शवहरूको सटासट र रूसले युक्रेनी बालबालिकाहरू फर्काउने विषय प्रमुख थिए ।